रमेश कुमार पौडेल, नागरिक दैनिक, २५ श्रावण २०७४
पहिरोले पिरोल्ने गरेको निर्माणाधीन नारायणगढ–मुग्लिन सडक खण्डमा २० करोड रुपैयाँ थप खर्च हुने भएको छ । सडक खण्डको २९ ठाउँमा पहिरोको जोखिम छ । पहिरोको रोक्ने योजना सञ्चालन गर्न आयोजनाले हालै गरेको अध्ययनले पहिरो नियन्त्रणको तरिका र खर्च विवरण प्रस्ताव गरेको छ।
‘परामर्शदाताले हामीलाई दिएको सुझावअनुसार पहिरो नियन्त्रण कार्यक्रमका लागि २० करोड रुपैयाँसम्म लाग्ने देखिएको छ,’ नारायणगढ–मुग्लिन सडक निर्माण आयोजनाका सूचना अधिकारीसमेत रहेका इन्जिनियर शिव खनालले भने । परामर्शदातले प्रतिवेदन बुझाएपछि आयोजनाले विशेषज्ञ खटाएर पहिरो नियन्त्रणका कार्यक्रम तयार गर्न सुरु गरेको छ ।
‘फिल्डमा विशेषज्ञ जुटिसकेका छन् । हामीहरुले गर्न लागेको काममा कतिसम्म खर्च हुन्छ भन्ने अन्तिम विवरण त उहाँले नै दिनुहोला, तर २० करोडभन्दा बढी नै खर्च हुने भए पनि काम रोक्ने अवस्थामा भने छैनौं,’ सूचना अधिकारी खनालले भने । आयोजनाले जियो टेक्निकल इन्जिनियर टुकलाल अधिकारीलाई यो कामको जिम्मा दिएको छ । अधिकारी राजमार्ग क्षेत्रको पहिरो नियन्त्रणका लागि अनुभवी इन्जिनियर हुन् ।
सामान्य पहिरोमा बायो इन्जिनियरिङ अर्थात काँस, बाँस जस्ता माटो समाउने विरुवा रोपेपछि पहिरो नियन्त्रण हुन्छ । ‘तर अहिले मुग्लिन सडकमा छुट्टै खालको समस्या भएकाले बायो इन्जिनियरिङ मात्रैले पुग्ने देखिएन । अरु उपाए पनि छन् । कहाँ कुन उपायले पहिरो रोक्ने भनेर अध्ययन गर्ने काममा म लागेको छु,’ टुकलाल अधिकारीले भने ।
उनका अनुसार पहिरो नियन्त्रणका लागि रक नेटिङ अर्थात डाँडाबाट खसेका ढुंगाहरु सडकमा नआउने गरेर जालीले छेक्ने विधि अपनाउने योजना छ । यसका साथै पानीका कारण जाने पहिरो रोक्न विशेष खालको नाला बनाइने छ । साथै पानीले बिगार्न नसक्ने तर धेरै नै भिरालो भएको ठाउँमा कंक्रिटले ढलान गरेर छोप्ने विधि अपनाएर पहिरो नियन्त्रण गर्न सकिने टुकलाल अधिकारीले बताए ।
सूचना अधिकारी खनाल तुरुन्तै जम्ने खालको कंक्रिटले ढलान गरिए पहिरो नियन्त्रण प्रभावकारी हुने बताउँछन् । २०३६ सालमा चीन सरकारको सहयोगमा नारायणगढदेखि गोरखा जोड्नका लागि निर्माण भएको यो सडक हाल साढे पाँच मिटर चौडाइ रहेको आयोजनाका प्रमुख चन्द्रनारायण यादवले बताए ।
सो सडकलाई एसियाली मापदण्ड अनुरुपको दुई लेनको बनाउन विस्तारको काम भइ रहेको छ । विस्तारपछि सो सडक नौदेखि ११ मिटर चौडा हुने छ । सडक चौडा बनाउनका लागि ठाउँठाउँमा पहाड काट्नु परेको छ । पहाड काटेको ठाउँमा पहिरो गएर यातायात बन्द हुनुका साथै यात्रुको ज्यानै लिने गरेको छ ।
आयोजना कार्यालयले दिएको जानकारी अनुसार आयोजनाको काम सुरु भएयता साउन १५ सम्म एक सय ४१ वटा ठूला पहिरो गएका छन् । दुई सय ५० घन मिटरभन्दा धेरै ढुंगा माटो थुप्रिएको पहिरोलाई ठूला पहिरो भनिएको छ । यस्ता पहिरो सफा गर्न चार सय १६ घण्टा समय लागेको छ । सबैभन्दा ठूलो पहिरो गत वर्ष टोपे खोलामा ११ हजार घन मिटरको गएको सूचना अधिकारी खनालले बताए ।
साउन १५ पछि गएको हप्ता साउन १८ गते तीन किलो क्षेत्रमा गएको पहिरोले लगातार ४३ घण्टा बाटो भन्द भयो । सो दिन एकैपटक १० वटा ठूला पहिरो गएका थिए । आयोजना सुरु भएपछि धेरै पहिरो गएर लामो समयसम्म बाटो बन्द भएको यो नै पहिलो घटना भएको खनालले बताए । अहिलेसम्म पहिरोले साना ठूला २५ वटा गाडीमा क्षति पुगेको छ ।
बाटो बन्द हुने र गाडीमा क्षति पुग्ने पिडा मात्रै होइन पहिरोले यात्रुको ज्यानै लिन थालेको छ । अहिलेसम्म पहिरोमा परेर पाँचजनाको ज्यान गएको छ । एकजना बेपत्ता छन् । चारजना यात्रु घाइते भएका छन् । बाटोको अवस्था अनुगमन गर्न प्रधानमन्त्रीसहितको टोली आएको छ । अनुगमनमा आएका बेलामा प्रधानमन्त्री शेरबहादुर देउवाले बाटोको काम चाँडै पूरा गर्न निर्देशन दिनुका साथै पटकपटक आउने पहिरो पनि रोकिनु पर्ने बताएका थिए ।
आयोजनाका प्रमुख चन्द्रनारायण यादवले प्रधानमन्त्री देउवालाई पहिरो नियन्त्रणका लागि ताछेको खण्डलाई स्थिर बनाउने योजना कार्यान्वयनको चरणमा रहेको जानकारी दिएका थिए । पहिरोले सडकमा यात्रा गर्न असुरक्षित हुन थालेपछि संसदको विकास समितिको निर्देशन अनुसार गएको असार २५ गतेबाट सो सडक खण्डमा रातीको समयमा गाडी चलाउन बन्द गरिएको छ ।
विश्व बैंकको करिब तीन अर्ब रुपैयाँ ऋण सहयोगमा यो सडक विस्तारको काम सुरु भएको हो । सडक निर्माणका लागि सन् २०१५ को अप्रिलमा विभिन्न निर्माण कम्पनीहरुसँग सम्झौता भएको थियो । सम्झौता भएको दुई वर्षभित्र काम सक्ने सर्त थियो । तर अहिले जम्मा ५४ प्रतिशतको हाराहारीमा काम भएको छ । आउँदो चैतसम्म काम सकिने आशा आयोजना पक्षले राखेको छ ।